- Nguyên lý của bộ phanh trong xilanh VVEB
Do vì khi xe xuống dốc dài, người lái xe cần phải đạp phanh dồn dập hoặc liên tục, như vậy ắt sẽ làm má phanh bị mài mòn nghiêm trọng. Chẳng những vậy còn phát sinh hiên tượng “ biến mềm mỏi nhiệt“ . Nhiệt độ cao khi phanh hãm xe còn phát sinh một loạt vấn đề gây nên sự cố tăng bua nứt, bánh lốp nổ vỡ v.v...Bộ phanh VVAB chính là dựa vào việc sản sinh động lực phanh trong bản thân động cơ để tạo nên trở lực tránh cho xe bị trượt xuống. Động cơ YC đã được lắp cho 4 lọai động cơ YC6A/6J/6L/6M.
Bộ phanh VVEB giữ cho xupáp xả mở trong toàn bộ 4 kỳ tuần hoàn (nạp-nén-nổ- xả) của động cơ.
Trong kỳ “dãn nở“ do xupáp xả mở, khí áp lực cao trong xilanh phóng thoát ra, trong xilanh áp lực của không khí không còn bị nén cao độ dẫn động piston đi xuống dưới, nên trong kỳ dãn nở động cơ tạo nên công âm, làm cho động lượng lăn bánh của xe ôtô chuyển hóa thành công suất phanh.
* VVEB (Variable Valve Exhaust Brake) – Bộ phanh khí xả xupáp khả biến. Kỹ thuật này là bản quyền sở hữu trí tuệ của Yuchai.
* VVEB căn cứ tốc độ vòng quay của động cơ tiến hành điều chỉnh động thái thực tế đối với độ mở xupáp xả. Làm cho động cơ ở mỗi vòng quay đều có thể phát huy hiệu quả phanh lý tưởng.
2. Quá trình công tác của bộ phanh VVEB
Khi VVEB làm việc, van bướm khí xả đóng kín, áp lực lưng ống xả khí nâng cao; Đồng thời VVEB dẫn động piston di chuyển xuống dưới, sự dẫn động đó đã làm đế xupáp xả hạ xuống phía dưới. Làm cho xupáp xả mở ra, từ đó sản sinh ra động lực phanh. Đến khi người lái xe đạp lại chân ga hoặc ly hợp. Một khi do tăng tốc hoặc tách ly hợp, làm dẫn động piston trở về vị trí của nó, xupáp xả hôi phục trở lại, van bướm khí xả đồng thời mở ra, động cơ sinh công bình thường để cung cấp động lực cho xe ôtô.
3 Tính năng của bộ phanh VVEB
| Ký hiệu động cơ |
Công suất phanh
(kW) |
Áp lực lưng khí xả (kPa) |
Công suất lít
(kW/ L) |
| YC6M |
171/2100 |
338 |
17.4 |
| WD615 |
160/2100 |
340 |
16.3 |
| YC6L |
149/2200 |
355 |
17.8 |
| YC6A |
125/2300 |
283 |
17.4 |
* Thông qua hành trình nâng của xupáp khả biến để nâng cao động lực phanh tại chế độ tốc độ thấp. Đã tăng 10% động lực phanh tốc độ thấp so với sản phẩm cùng loại của các nước Âu-Mỹ. Xe ôtô khi xuống các dốc dài sử dụng VVEB có thể ít dùng thậm trí không dùng bàn đạp phanh. Từ đó có khả năng phòng ngừa tăng bua phanh-má phanh phát nhiệt dẫn đến động lực phanh giảm thậm trí mất khả năng phanh hãm.
* Trời mưa đường trơn dùng phanh VVEB có thể phòng ngừa hiệu quả bị rê trượt gây nên vấn đề mất an toàn nghiêm trọng.
* Sử dụng phanh VVEB có thể nâng cao tuổi thọ sử dụng của động cơ. Khác với hệ thống đơn độc sử dụng phanh khí xả hoặc bộ phanh của nhiều nhà máy ôtô, khi VVEB công tác không làm cho áp lực lưng khí xả tăng cao, dẫn đến xupáp xả bị đẩy ngược làm hỏng động cơ.
* Sử dụng phanh VVEB giảm thấp sự mài mòn hệ thống phanh xe, giảm thiểu bánh lốp mòn hỏng do phanh
* Sử dụng phanh VVEB có thể giảm bớt số lần sử dụng phanh xe, giảm thiểu ma sát chủ yếu làm mài mòn hệ thống phanh xe, nâng cao tuổi thọ sử dụng của nó, kéo dài gấp 3 lần thời gian sửa chữa thay thế má phanh, giảm giá thành vận chuyển cho khách hàng, mỗi năm tiết kiệm tới 5000 RMB. Đơn cử 1 khách hàng tại Vân nam, cứ mỗi tháng phải thay 1 lần má phanh & tăng bua cũng phải thay 3-4 c. Khi sử dụng phanh VVEB má phanh 3-4 tháng mới phải thay 1 lần, tăng bua phanh 10 tháng mới phải thay 2 cái.
* Sử dụng phanh VVEB có khả năng nâng cao tốc độ chạy khi xuống dốc, từ đó nâng cao hiệu suất vận chuyển .
* Phanh VVEB làm thay đổi ma sát trượt động giữa bánh lốp với bề mặt đường trong quá trình giảm tốc của hệ thống phanh xe thành ma sát lăn, từ đó làm giảm thiểu mài mòn bánh lốp.
* Sử dụng phanh VVEB nâng cao động lực phanh toàn xe lên 55%, không cần đạp phanh dồn dập để giảm tốc, không cần có thêm bộ phận phun nước làm mát tăng bua phanh, bánh lốp, tăng tính thuận lợi cho người lái xe.
* Công suất phanh tốc độ thấp của VVEB lớn, so với các bộ phanh khác của TQ hiện có, lực phanh tốc độ thấp tăng hơn 10%. Giảm bớt số lần sang số khi xe xuống dốc. Nâng cao sự thoải mái thuận lợi cho người điều khiển.
* Sử dụng phanh VVEB không lo mất phanh khi thời gian xuống dốc dài.
4. Yêu cầu kỹ thuật của bộ phanh VVEB
* Khe hở dẫn động piston giữa cầu xupáp (cò) với bộ phanh VVEB là:
YC6M: 1.3±0.1mm / YC6L: 1.0±0.1mm / YC6A-YC6J: 1.0±0.1mm
Chú ý: Sau khi điều chỉnh tốt khe hở xupáp theo quy định thông thường & nhỏ chút dầu máy sạch vào đầu dẫn động piston, rồi điều chỉnh khe hở của bộ phanh VVEB theo các tham số liên quan.
* Cắm đầu cắm vào hết vị trí & kẹp chặt, khi cắm đầu cắm phải giữ chặt đầu cắm không được cầm dây dẫn để cắm.
* Áp lực dầu trong đường ống là : ≥ 0.13Mpa.
5. Yêu cầu phối lắp phanh VVEB lên xe:
* Hiệu quả kín khí tốt, tiết diện lưu thông của khe tiết chảy nhỏ hơn lỗ 3mm.
* Vị trí lắp ảnh hưởng khá nhỏ đối với lực phanh.
* Điện trở van điện từ khống chế của van bướm khí xả: 45-50Ω / 0.48-0.54A
* Đường ống cấp khí của van điện từ khống chế van bướm khí xả: sử dụng ống mềm (cao su hoặc nilon) không dùng ống đồng, ống cứng.
* Khí nén trực tiệp nhận từ bình trữ khí, áp lực khí định mức: 800Kpa.
* Phổ biến dùng van bướm khí xả SORL của Triết giang, đường kính miệng 70mm & 84mm.
Yêu cầu thử nghiệm & chứng nhận chất lượng đối van bướm khí xả:
- Áp lực lưng khí xả khi van bớm đóng kín: ≤ 420Kpa
- Đường kính xilanh khí lơn hơn 45mm
- Cần chú ý chất lượng & tuổi thọ của xilanh khí kể cả phớt kín.
* Lắp đường dây khống chế của công tắc theo sơ đồ.
* Van điện từ của VVEB:
- Điện áp công tác: 14-32 VDC
- Môi trường sử dụng: Áp lực lớn nhất 700Kpa / dùng dầu máy nhiệt độ công tác -40ºC đến 125 ºC/ nhiệt độ môi trường -40ºC đến 125 ºC/ Toàn bộ van điện từ ngâm trong dầu, điện trở khi 25 ºC là 31±1 Ω --0.75-0.8A và khi 100 ºC là 45 Ω --0.54A.
* Khi máy nguội dòng điện tổng khoảng 1.0A / Khi máy nóng dòng điện tổng khoảng 1.5A .
* Hệ thống phụ trợ:
- Đèn báo sự cố: dùng để báo sự cố của van điện từ điều khiển phanh VVEB. Khi van điện từ hoặc đường dây phát sinh đứt mạch, đèn báo tắt bình thường. Khi van điện từ hoặc đường dây phát sinh đoản mạch, đèn báo bị cháy hỏng. Cách nối: nối tiếp với van điện từ của VVEB, điện trở phân dòng là: 3.9 Ω.
6. Yêu cầu hệ thống đường dây khi phối lắp phanh VVEB lên xe:
* Do van điện từ có cuộn dây điện từ, khi cắt điện trong thời gian tức thời sẽ sản sinh ra dong cao áp ngược mà phát sinh đánh lửa tại điểm tiếp xúc. Yêu cầu trong đường điện phải lắp thêm bóng 2 cực/ diode phóng điện hoặc điện dung / tụ điện, phổ biến sử dụng bóng diode 1N4007.
* Nguồn điện phải qua công cắt chìa & nối với cầu chì 3-5A.
* Tất cả dây dẫn quy cách tiết diện không được nhỏ hơn 1mm2.
* Tất cả dây dẫn phải có ống lót cách nhiệt thích hợp, không cho phép để lộ đầu nối,
* Tất cả cáp & ống lót cáp phải bố trí cẩn thận, không để sát với các bộ phận động như dây ga, tay số, ly hợp.
* Tất cả cáp & ống lót cáp không được đặt sát, gần chỗ nhiệt độ cao của động cơ như ống xả, turbo.
* Dây dẫn phải được bó chặt theo tiêu chuẩn quy định, để đảm bảo an tòan.
7. Đặc điểm thao tác phanh VVEB
* Bộ phanh VVEB khác với phanh xe, nó không đủ làm cho xe ở tốc độ cao hoàn toàn dừng lại. VVEB với phanh xe là quan hệ hỗ trợ tương hỗ, sử dụng VVEB để hạ thấp phụ tải phanh xe, sử dụng phanh xe để phòng ngừa VVEB & đồng cơ vượt tốc.
* khi VVEB công tác, cần thường xuyên quan sát xem đèn báo sự cố có sáng không, trong bất kỳ trường hợp nào khi đèn báo sự cố tắt, cần phải lập tức ngừng sử dụng VVEB, nếu không có khả năng làm hỏng động cơ.
* Khi tay số ở “0”, không được sử dụng VVEB, nếu không động cơ sẽ bị tắt/ chết máy & có thể làm xe mất khả năng điều khiển / mất lái.
* Trước khi khởi động động cơ cần phải đảm bảo công tắc nguồn của VVEB ở trạng thái đóng kín.
* Khi VVEB công tác, đảm bảo 2 chân hoàn toàn không đặt ở bàn đạp ly hợp & ga.
* Khi động cơ ở trạng thái vượt tốc, cần nhanh chóng sử dụng số thấp để động cơ ở tốc độ quay cao tiến hành phanh bộ trợ (và không tiêu hao nhiên liệu). Khi đó có thể nghe thấy động cơ có tiếng “canh cách”, nói lên VVEB của động cơ đang hút mạnh.
* Trước khi xuống dốc đề nghị kiểm tra phanh VVEB có khả năng làm việc bình thường không.
* Khi xuống dốc nếu phanh xe vẫn đạp dồn dập, cần sủ dụng phanh xe giảm tốc & giảm bớt số.
* khi xuống dốc quanh co, nếu tốc độ xe quá nhanh, cần lập tức dùng phanh xe để hạ thấp tốc độ.
* Chỉ cần động cơ chưa đến điểm nguy hiểm quá nhiệt, VVEB có thể căn cứ yêu cầu mà sử dụng thời gian dài.
* Khi xuống dốc, ở số “4” có thể khống chế dừng được xe, thế thì các số từ số “4”trở xuống cũng có thể khống chế. Nhưng các số từ “5”trở lên thì không thể khống chế & lúc đó cần sử dụng phanh xe.
* Khi xuống dốc cảm thấy tốc độ xe chậm (đương nhiên là khá an toàn), có thể đóng kín công tắc nguồn điện hoặc chân trái nhẹ đạp ly hợp hoặc chân phải nhẹ đạp ga để ngừng VVEB làm việc để xe lăn nhanh xuống . Khi động cơ có nguy hiểm vượt tốc, lập tức khởi động VVEB. Cũng có thể tăng thêm một số để chạy. Nhưng khí đó không thể không sử dụng phanh xe mới có thể ổn định tốc độ của xe.
Biên soạn: Trung Yuchai Việt Nam
02/2015